Băn khoăn trẻ hoá ở các đơn vị cải lương Tây Nam bộ
Thứ tư - 23/11/2022 17:17
Miền Tây Nam bộ, nơi được xem là chiếc nôi của nghệ thuật cải lương, vấn đề gầy dựng một đội ngũ làm nghề trẻ là lực lượng kế thừa luôn là vấn đề được quan tâm đặc biệt. Nhưng hơn nửa chặng đường của Liên hoan cải lương, cục diện cho thấy vẫn còn không ít nỗi lo.
Có lẽ đây là Liên hoan cải lương số lượng các đơn vị cải lương miền Tây tham gia ít nhất từ trước đến nay. Sau Liên hoan 2018, một số đơn vị đã sáp nhập với Trung tâm văn hoá hoặc giải tán khiến Liên hoan năm nay thiếu vắng nhiều tên tuổi, trong đó có những “đội mạnh” như Đoàn cải lương Kiên Giang, đoàn văn công Đồng Tháp, đoàn nghệ thuật tổng hợp Tiền Giang…
Lực lượng trẻ thiếu là điều dễ dàng nhận diện ở hầu hết các đơn vị nghệ thuật cải lương khu vực Tây Nam bộ. Người trẻ ở các đơn vị nghệ thuật đã ít, người trẻ đủ sức gồng gánh những vị trí trụ cột của vở diễn lại càng ít hơn. Chẳng hạn, Hương Tràm - Cà Mau mang đến Liên hoan đội hình mạnh, nhưng vai chính đều do những nghệ sĩ đã nổi tiếng hơn mười năm trước: NSƯT Lịch Sử, NSƯT Hoa Phượng, NS Phi Hải… đảm nhận Gương mặt mới nổi thời gian gần đây và cũng vừa đoạt Huy chương Vàng Cuộc thi Tài năng sân khấu cải lương Trần Hữu Trang 2022 Huỳnh Tiểu Nhi vẫn mới được giao vai nhỏ trong vở.
Tương tự, đoàn cải lương Bến Tre vắng hẳn những gương mặt trẻ trong các vị trí trụ cột của vở diễn, đặc biệt các nghệ sĩ nam.
Đoàn cải lương Bến Tre thiếu vắng lực lượng trẻ, đặc biệt là ở vị trí vai kép
Tính đến ngày 14/11 thì 2 trong số 4 vở diễn dự thi của Bạc Liêu cũng đã thi diễn là Làm vua và Dòng sông đỏ. Làm Vua của Nhà hát Cao Văn Lầu giới thiệu ê kíp Như Huỳnh, Hồng Nhiên, Lâm Minh Nghiêm, Hoàng Dững… Nhưng những người trẻ vẫn chưa để lại nhiều ấn tượng cho người xem.
Hai diễn viên chính của Dòng sông đỏ là Hoàng Thái Hùng và Diễm Mi. Trong đó Hoàng Thái Hùng vốn là tên tuổi quen thuộc từ khi còn ở đoàn cải lương Hương Tràm - Cà Mau cách đây khoảng 10 năm trước.
Với nỗ lực trẻ hoá, Đoàn cải lương Tây Đô cũng giới thiệu cô đào mới là Hồng Giang bên cạnh anh kép Phương Anh với sự tiếp sức của những nghệ sĩ nhiều kinh nghiệm như NSƯT Hoàng Khanh, Hồng Thuỷ… Nhưng cô đào này cũng chỉ mới dừng ở mức tròn vai chứ chưa thể hiện những sáng tạo nổi trội, để lại nhiều kỳ vọng về 1 gương mặt cô đào mới của sân khấu cải lương trong tương lai.
Trong sự tương quan lực lượng đó thì Đoàn nghệ thuật cải lương Long An là một điểm nhấn khá đặc biệt. Năm nay, đơn vị này “tung” toàn bộ diễn viên trẻ đảm nhận các vai chính trong vở Bên dòng Long Khốt. Đặc biệt là bộ 3 Thu Mỹ, Võ Hoàng Dư và Nam Thanh Phong - những diễn viên thuộc thế hệ 9X. Rất nhiều lớp diễn bộ ba phải thay nhau dẫn dắt mạch vở diễn và tự mình làm chủ sân khấu mà không có sự hỗ trợ của lớp nghệ sĩ đi trước. Dù đôi chỗ vẫn cho thấy các nghệ sĩ 9X còn rất nhiều áp lực trong lần đầu “xuất trận” ở một cuộc thi lớn và phải “ đối đầu” với cả những bậc “trượng lão” của sân khấu cải lương cả nước, nhưng bộ ba Thu Mỹ, Võ Hoàng Dư, Nam Thanh Phong cũng đã để lại nhiều dấu ấn đẹp cho khán giả cả về giọng ca, khả năng hoá thân thành nhân vật lẫn tình yêu và lửa nghề của họ đối với nghệ thuật cải lương.
Thu Mỹ và Võ Hoàng Dư - 2 nghệ sĩ 9X của Đoàn NTCL Long An
Được biết, để có thể đảm đương những vị trí quan trọng trong vở diễn dự Liên hoan, ê kíp trẻ đã được trui rèn qua nhiều chương trình biểu diễn và các cuộc thi khác như Cuộc thi tài năng trẻ, Liên hoan sân khấu về Hình tượng người chiến sĩ CAND…. Tuy nhiên để trao cho những nghệ sĩ thế hệ 9X cơ hội đảm đương vai trò lĩnh xướng cho một tác phẩm dự liên hoan chuyên nghiệp, mang tầm quốc gia lại là quyết định khá táo bạo của lãnh đạo đơn vị.
Bà Nguyễn Thị Thuỷ, Phó Giám đốc Sở VHTT& DL Long An, kiêm Trưởng đoàn Nghệ thuật cải lương Long An chia sẻ: “Lớp kế thừa là yếu tố sống còn của một đơn vị nghệ thuật. Chúng tôi may mắn có được một lứa nghệ sĩ trẻ được đào tạo bài bản, rất yêu nghề và luôn chịu khó nỗ lực học hỏi. Để các em thực sự vững vàng và bản lĩnh hơn trong nghề nghiệp thì cơ hội được cọ xát từ các Liên hoan là một trong những yếu tố rất quan trọng. Nếu cứ vì sợ các em còn non nghề mà không mạnh dạn trao cơ hội thì không biết khi nào các em mới có thể trưởng thành và cứng cáp?! Từ suy nghĩ đó, lãnh đạo đơn vị đã mạnh dạn đặt niềm tin vào các em và các em đã không phụ lòng tin đó“.
NSND Giang Mạnh Hà - Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam nhận định: Lớp nghệ sĩ trẻ ở các đoàn cải lương đồng bằng sông Cửu Long đang có khá nhiều lợi thế. Các em có sắc vóc, ngoại hình đẹp, được đào tạo bài bản và có chất giọng, kỹ năng biểu diễn khá tốt. Tuy nhiên để có thể đảm nhận các vai chính, những hình tượng nhân vật nổi tiếng trong một tác phẩm nghệ thuật, thì các em cần thêm thời gian, cần nhiều trải nghiệm và phải được thử thách với nhiều vai diễn khác nhau. Giọng ca và kỹ năng diễn xuất được đào tạo bài bản chỉ mới là điều kiện cần, làm sao kết hợp nhuẫn nhuyễn hai kỹ năng này để hoá thân vào nhân vật và tạo được điểm nhấn của riêng mình đòi hỏi ở đội ngũ diễn viên trẻ sự kiên trì khổ luyện và tình yêu nghề đủ để quyết tâm đi dến cùng với đam mê của mình.
Vì tính chất của một cuộc Liên hoan mang tầm quốc gia, những tác phẩm dự thi còn là uy tín, “diện mạo”của mỗi địa phương, việc chưa nhiều đơn vị mạnh dạn đẩy lớp trẻ vào những vai diễn chủ chốt của vở diễn dự thi cũng là điều dễ hiểu. Lớp trẻ vẫn cần thử thách, cọ xát với nhiều vai diễn khác nhau để trưởng thành hơn và có đủ bản lĩnh, tự tin khi hoá than vào nhân vật.
Rải rác ở các đơn vị cải lương đồng bằng sông Cửu Long, tôi đã nhìn thấy những gương mặt trẻ: Thu Mỹ, Võ Hoàng Dư, Nam Thanh Phong (Đoàn Nghệ thuật cải lương Long An), Diễm Mi (Bạc Liêu), Xuân Chúc (đoàn cải lương Bến Tre), Hồng Giang (Đoàn cải lương Tây Đô)… Đây là những tín hiệu đầy lạc quan của cải lương miền Tây Nam bộ.
Có thể thấy dù cải lương thời hoàng kim hay lúc khó khăn thì vấn đề trẻ hoá và đội ngũ kế thừa luôn là yếu tố vô cùng quan trọng. Nhưng cho đến bây đây vẫn là bài toán khó chưa tìm ra lời giải của nhiều đơn vị nghệ thuật cải lương.