Được giải oan nhờ Chuyên đề Công an TP.HCM

Sáng 28-12-2022, ông Võ Công Toàn - nguyên Phó trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường (TNMT) TP.Tuy Hòa, đến tòa soạn báo tin vui: Sau hơn 600 ngày bị khởi tố, ông và 6 cán bộ đã được giải oan, thoát khỏi thân phận bị can. "Chúng tôi bày tỏ sự tri ân sâu sắc với Chuyên đề Công an TPHCM đã theo sát và có loạt bài chỉ ra nhiều điểm "nghẽn" của vụ án, cũng như chứng minh việc quy kết nhóm cán bộ "thiếu trách nhiệm" là không đủ căn cứ, lộ dấu hiệu oan sai...".

Chi cục "vung tay quá trán" (?!)…

Cầm Quyết định (QĐ) số 09/QĐ-CSĐT(ĐCSKT) "đình chỉ điều tra bị can" do Thượng tá Lê Minh Hải - Phó thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an TP.Tuy Hòa ký ngày 20-12-2022, ông Võ Công Toàn mừng đến phát khóc. Cựu Phó trưởng phòng cho biết, 6 cán bộ khác bị khởi tố tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" theo Điều 360 BLHS cũng rất mừng khi nhận được QĐ tương tự như ông. Ngoài ra, còn 2 cán bộ bị khởi tố tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo Điều 356 BLHS, dự kiến hầu tòa vào đầu năm 2023.

Liên quan đến vụ án này, Chuyên đề Công an TPHCM đã có nhiều bài viết sau khi tiếp nhận đơn kêu oan của ông Toàn và nhóm cán bộ. Nghiên cứu tài liệu, chứng cứ, PV phát hiện có nhiều dấu hiệu bất thường, đặc biệt là "kết luận giám định" (KLGĐ) ngày 29-3-2019 của Chi cục Quản lý đất đai thuộc Sở TNMT tỉnh Phú Yên do Chi cục trưởng Lương Công Thành ký. Đây là căn cứ quan trọng nhất dẫn đến 9 cán bộ bị xử lý hình sự. Cụ thể: ông Biện Khắc Dũng và ông Đinh Khắc Thuật (đều là cán bộ Địa chính P.Phú Đông, TP.Tuy Hòa) bị khởi tố theo Điều 356 BLHS. 7 cán bộ còn lại bị khởi tố theo Điều 360 BLHS, gồm các ông: Huỳnh Quốc Trí - Phó chủ tịch UBND, kiêm Chủ tịch Hội đồng đăng ký quyền sử dụng đất (ĐKQSDĐ) P.Phú Đông; Nguyễn Thanh Đạt - cán bộ P.Phú Đông; Trần Việt Hòa - Trưởng KP3, P.Phú Đông; Trần Minh Thủ - Phó giám đốc Văn phòng ĐKQSDĐ; Nguyễn Anh Tuấn - cán bộ Văn phòng ĐKQSDĐ; Nguyễn Mạnh Tín - cán bộ Phòng TNMT TP.Tuy Hòa và ông Toàn (đã chuyển công tác vào TPHCM cuối năm 2016).

Hai ông Nguyễn Anh Tuấn và Võ Công Toàn nhận quyết định đình chỉ điều tra

Vụ án tóm tắt như sau: Năm 2000, bà Trần Thị Thảo bán giấy tay lô đất 193,4m2 thuộc thửa 36 (toạ lạc KP3, P.Phú Đông) cho vợ chồng ông Nguyễn Thái Lân xây 2 căn nhà liền kề (32m2 và 35m2) để ở. Ngày 22-7-2012, ông Lân bán giấy tay nhà đất trên cho ông Trần Ngọc Hiếu giá 280 triệu đồng.

Tháng 5-2015, ông Hiếu đến UBND P.Phú Đông để làm thủ tục cấp sổ đỏ (giấy chứng nhận quyền sử dụng) thửa đất 36. Ông Thuật xác định ông Hiếu không đủ điều kiện, muốn được cấp sổ phải do chủ đất cũ là ông Lân đứng tên đề nghị. Ông Hiếu nộp hồ sơ theo hướng dẫn, được ông Dũng tiếp nhận, phân công 2 ông Thuật và Đạt kiểm tra, giải quyết.

Ngày 12-6-2015, Hội đồng ĐKQSDĐ P.Phú Đông (có các ông Trí, Hòa, Dũng, Đạt) họp xét, kết luận: "Đủ điều kiện". Hồ sơ được chuyển đến Văn phòng ĐKQSDĐ thẩm định, qua Chi cục thuế tính thuế (nộp 100% tiền sử dụng đất) rồi đưa về Phòng TNMT lập tờ trình ngày 16-3-2016.

Được UBND TP.Tuy Hòa cấp sổ đỏ số CD 577588 ngày 05-4-2016, vợ chồng ông Lân ký công chứng chuyển nhượng lại cho ông Hiếu 3 ngày sau đó. Theo KLGĐ của Chi cục Quản lý đất đai, sổ đỏ CD 577588 cấp cho ông Lân không đúng quy định do ông này đã bán đất cho ông Hiếu.

Tại thời điểm cấp sổ đỏ, thửa đất 36 có giá thị trường 336,516 triệu đồng. Ông Lân đã nộp 83,006 triệu đồng (tiền sử dụng đất và lệ phí) được cấn trừ, cho ra số tiền 253,51 triệu đồng là thiệt hại cho Nhà nước do hành vi cấp sổ đỏ không đúng quy định gây ra.

Trong các QĐ "bác đơn khiếu nại" đề ngày 20-4-2021, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) TP.Tuy Hòa đều căn cứ vào KLGĐ của Chi cục Quản lý đất đai và kết luận: Nhóm cán bộ thiếu trách nhiệm, gây thiệt hại 253,51 triệu đồng nên bị Cơ quan CSĐT Công an TP.Tuy Hòa khởi tố ngày 06-4-2021 theo Điều 360 BLHS (Viện KSND TP.Tuy Hòa phê chuẩn ngày 12-4-2021) là có căn cứ.

Những điểm nghẽn của vụ án

Ngày 04-6-2021, Cơ quan CSĐT Công an TP.Tuy Hòa ban hành kết luận điều tra (KLĐT), đề nghị truy tố 9 bị can. Đến ngày 25-7-2022, CQĐT ra KLĐT bổ sung, chỉ đề nghị truy tố 2 ông Dũng - Thuật. Đối với 7 bị can "thiếu trách nhiệm", CQĐT tách thành một vụ án riêng để xử lý.

Căn nhà trên thửa đất 36

Ông Toàn và nhóm cán bộ tiếp tục có đơn kêu oan, đưa ra các luận cứ chứng minh đã tham mưu cấp sổ đỏ đúng đối tượng, đúng thủ tục, trình tự quy định của pháp luật; không gây thiệt hại cho Nhà nước.

Thứ nhất, Luật Đất đai 2003 chưa có quy định cụ thể đối với việc mua đất giấy tay. Đến khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, cùng với các nghị định hướng dẫn thi hành, những trường hợp mua bán đất giấy tay trước ngày 01-01-2008 được xem xét, giải quyết. Đối chiếu quy định, trong 3 đối tượng sử dụng thửa đất 36, chỉ có ông Lân đủ điều kiện được cấp sổ đỏ theo khoản 1 Điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15-5-2014 của Chính phủ.

Thứ hai, ông Lân bán đất cho ông Hiếu năm 2012 (sau thời điểm 01-01-2008) không được pháp luật thừa nhận. Quá rõ ràng, dù ông Hiếu đang ở trên thửa đất 36 nhưng quyền sử dụng thửa đất này vẫn thuộc ông Lân. Điều này còn được thể hiện trên bản đồ đo đạc năm 2010 và trong sổ mục kê đất đai lập ngày 03-7-2015, có xác nhận của Sở TNMT tỉnh Phú Yên, thửa đất 36 do ông Lân đứng tên.

Xét vợ chồng ông Lân hội đủ điều kiện nên UBND TP.Tuy Hòa cấp sổ đỏ là hoàn toàn phù hợp với quy định pháp luật. Nhiều trường hợp tương tự ông Lân trên địa bàn cả nước đều được xét cấp sổ đỏ như thế.

Do cấp đúng nên ngày 17-8-2022, UBND TP.Tuy Hòa có văn bản gửi cơ quan tố tụng và Thành ủy Tuy Hòa, khẳng định: "Không có cơ sở để thu hồi sổ đỏ CD 577588". Cho đến nay, chưa có bất kỳ văn bản nào của Thanh tra cùng cấp hay văn bản có hiệu lực của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền kết luận việc cấp sổ đỏ là sai đối tượng nên càng không có cơ sở để thu hồi.

Thứ ba, ông Lân và ông Hiếu đã nhận ra việc mua bán đất giấy tay là không đúng. Khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, ông Lân chịu đứng ra cùng ông Hiếu lập thủ tục xin cấp sổ đỏ rồi ký hợp đồng chuyển nhượng thửa đất 36 theo đúng quy định pháp luật. Cách làm này hợp tình, hợp lý, vì nó không chỉ khắc phục việc mua bán giấy tay trái phép mà còn tạo điều kiện cho Nhà nước quản lý, thu thuế đối với thửa đất 36 theo quy định.

Thứ tư, chính Chi cục Quản lý đất đai khẳng định, thửa đất 36 do người dân sử dụng ổn định, liên tục, không tranh chấp, khiếu nại, phù hợp với quy hoạch. Thửa đất này không phải đất công nên việc cấp sổ đỏ cho ông Lân hay đối tượng nào khác cũng không gây thiệt hại cho Nhà nước khi đã nộp đầy đủ tiền sử dụng đất, đúng theo khoản 2 Điều 7 Nghị định 45/2014/NĐ-CP. Tại thời điểm năm 2016, việc cấp sổ đỏ cho ai thì cũng thu tiền bằng số tiền mà ông Lân đã nộp. Việc này đã được Cục Thuế tỉnh Phú Yên xác định, cơ quan thuế đã thu tiền sử dụng đất và lệ phí trước bạ do ông Lân nộp cho ngân sách đúng quy định. Ngay cả khi sổ đỏ CD 577588 cấp không đúng đối tượng bị thu hồi, cũng không gây thiệt hại cho Nhà nước.

Thứ năm, ngoài ông Lân, còn 5 hộ dân tại P.Phú Đông sử dụng 5 thửa đất có nguồn gốc tương tự, đã được UBND TP.Tuy Hòa cấp sổ đỏ; nộp tiền sử dụng đất giống ông Lân, theo bảng giá đất do UBND tỉnh Phú Yên ban hành. Cả 5 trường hợp này đều được Cơ quan điều tra khẳng định cấp đúng quy định. Duy chỉ có ông Lân bán lại cho ông Hiếu sau ngày 01-01-2008 thì biến thành cấp sai, bị xử lý hình sự. Nếu ông Lân không bán đất thì cấp đúng, điều này quá vô lý?

Ông Toàn lên tiếng: "Tôi và nhóm cán bộ đã thực hiện đúng công vụ, thể hiện tinh thần trách nhiệm nhưng lại bị khởi tố, làm ảnh hưởng rất lớn về uy tín, danh dự, không chỉ của bản thân mà còn gây ảnh hưởng cho gia đình, người thân. Nay, chúng tôi đã được minh oan, một lần nữa xin tri ân Chuyên đề Công an!...".

Luật sư Trần Hải Đức và nhóm 5 luật sư (Đoàn Luật sư TPHCM và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) trợ giúp pháp lý cho ông Võ Công Toàn cùng 3 cán bộ Phòng TNMT và Văn phòng ĐKQSDĐ TP.Tuy Hoà, nêu quan điểm: Việc cơ quan CSĐT Công an TP.Tuy Hòa ban hành QĐ "đình chỉ điều tra bị can" đối với ông Toàn và nhóm cán bộ bị quy kết "thiếu trách nhiệm", thể hiện sự công minh của cơ quan tiến hành tố tụng, góp phần làm sáng tỏ sự thật vụ án, tránh việc gây oan sai cho người không có hành vi phạm tội, theo đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Trong vụ án này, còn 2 bị can bị truy tố theo Điều 356 BLHS, được TAND TP.Tuy Hòa chuẩn bị đưa ra xét xử. Các luật sư tin tưởng HĐXX sẽ xem xét, đánh giá đúng bản chất để có phán quyết công tâm, khách quan, tránh gây oan sai...